ប្រវត្តិសង្រ្គាមរបស់ ជប៉ុន នាឆ្នាំ ១៩៣០ ដល់ ១៩៤៥​​

ប្រវត្តិសង្រ្គាមរបស់ ជប៉ុន នាឆ្នាំ ១៩៣០ ដល់ ១៩៤៥​​

មនុស្ស 45 លាននាក់ដោយសារ samurai របស់ជប៉ុននិង កាំភើ្លងរបស់ alermong​ នាសង្រ្គាមលោកលើកទី ២​​ អ្នកដឹកនាំសង្រ្គាមលោកលើកគឺ តូសូ ជប៉ុនកាលនោះមានឈ្មោះថា សេ្តចដាវ បានវាយលុកប្រទេស​​​ ចិន រុស្សី សហរដ្ឋអាមេរិច(រដ្ឋហាវែ)
បារាំង អូស្រ្តាលី ថែ សឹង្ហបុរី ភីលីពីន

រេ្យបរេ្យងដោយលោក ចាប ពិន​ មុនី​​ សីហ:​ នាឆ្នាំ២០១៣

ព្រះបាឡាត់ឃោសនាគ ហែម ចៀវ ជាវីរបុរសសង្រ្គោះជាតិនាសម័យអាណានិគមបារាំង

ព្រះបាឡាត់ឃោសនាគ ហែម ចៀវ

ព្រះបាឡាត់ឃោសនាគ ហែម ចៀវ

មានលោកអ្នកខ្លះប្រហែលជាធ្លាប់ឭពាក្យថា អាចារ្យ ហែម ចៀវ ដែលជាវីរបុរសជាតិខ្មែរ តស៊ូកាលពីសម័យអាណានិគមបារាំង។ [...] ពីឆ្នាំ 1864 មកដល់ 1942 វីរបុរសអាចារ្យស្វា, ពោរកំបោរ, អាចារ្យលាក់, ស៊ីវត្ថា, ក្រឡាហោមគង់, ពិស្ណុលោកឈូក ព្រមមួយអន្លើដោយប្រជារាស្ត្ររួមផង បានធ្វើការតស៊ូយ៉ាងស្វិតស្វាញ ដើម្បីដណ្ដើមយកប្រទេសរបស់ខ្លួនមកវិញ។ តែត្រូវពួកស្ដេចខ្សឹបខ្សៀវនឹងបារាំង ឲ្យសម្លាប់វីរបុរសស្នេហាជាតិយើងអស់ជាច្រើន។ ម៉្លោះហើយសេចក្ដីរាងចាលបន្តិចម្ដងៗ ក៏ទៅពួនសម្ងំក្នុងបេះដូងខ្មែរឲ្យភ័យខ្លាចក្រែងមានគ្រោះថ្នាក់បាត់បង់ជីវិតដូចអ្នកមុនៗទៀត។ ការធ្លាក់ចុះនៃប្រទេសយើងប្រៀបបាននឹងស្លឹកជ្រុះចាក់មែក ដោយសារអក្សរសាស្ត្រជាតិ ត្រូវបារាំងហាមមិនឲ្យកូនខ្មែររៀន គេឲ្យរៀនតែអក្សរសាស្ត្ររបស់គេ ប្រើប្រាស់សម្ភារៈប្រទេសគេ ចាប់តាំងពីសំលៀកបំពាក់ឡើងទៅ។ ម៉្លោះហើយខួរក្បាលខ្មែរ ត្រូវវិលវល់លែងមើលឃើញរបស់ខ្លួនជាដាច់ខាត។ ម្នាក់ៗដែលបានធ្វើការរាជការ ឬតែអួតសរសើរភាសាបារាំង ខ្ពើមភាសាជាតិឯង ស្អប់ម៉ែឯងដែលពិសារស្លា ស្លៀកពាក់ចងក្បិន ស្រឡាញ់ម៉ែគេដែលលាបក្រេម ជក់បារី ស្លៀកសំពត់ខ្វះក្រណាត់ទៅវិញ! ត្រង់ហ្នឹងហើយជាមូលហេតុធ្វើឲ្យខ្មែរល្ងង់ខ្លួនហៅលែងឮ! មើលលែងយល់! [...]
លោកបានសុគតនៅឆ្នាំ ១៩៤៣ ៕

រេ្យបរេ្យងដោយលោក ចាប ពិន​ មុនី​​ សីហ:​ នាឆ្នាំ២០១៣

ការរកឃើញ ការស្លាប់​ និង ការគេចខ្លូនរបស់អីទ្លែ

ការរកឃើញ ការស្លាប់​ និង ការគេចខ្លូនរបស់អីទ្លែ
អីទ្លែបានស្លាប់នៅឆ្នាំ ៣០​ មេសា ១៩៤៥ សួមទស្សនាវីដេអួមានរយ:ពេល ៥នាទីរបស់អីទ្លែ

យោងតាមព័ត៏មានបាននិយាយថា  អីទ្លែបានដុតសំលាប់ខ្លូនចោល​ និងបានរកឃើញកងទ័ពក្រហមរបស់ អាដួអីទ្លែ (NASI)៕

រេ្យបរេ្យងដោយលោក ចាប ពិន​ មុនី​​ សីហ:​ នាឆ្នាំ២០១៣

ព្រះរាជជីវប្រវត្តិរបស់ ព្រះសិវៈ

 ព្រះសិវៈ

 ព្រះសិវៈ គឺជាព្រះមួយដែលមាននៅក្នុងសាសនាព្រាហ្មណ៍មានលក្ខណៈពិសេសសម្រាប់ សម្គាល់ដូចតទៅ៖

មានមុខមួយ ប៉ុន្តែអាចបែងភាគជាមុខ៥
កខៀវ (ក្នុងរឿងព្រះកុរមៈ)
សម្លៀកបំពាក់ស្បែកខ្លា ឬស្បែកដំរី
ពាក់មូករាងរមូរមូល ហើយនៅនឹងមួកមានរូបព្រះចន្ទមួយចំណិតរាងកណ្តៀវ
មានភ្នែក៣ដែលភ្នែកទី៣គឺអគ្គីនេត្រនៅនឹងថ្ងាសសម្រាប់ក្រឡេកឆេះ
ពាក់នាគជាសង្វារ
មានគោឡើងកឈ្មោះនិន្ទជាជំនិះ
មានមហេសី ឬ សក្តិ ៩ អង្គគឺ៖

១. នាង ទុរគា ២. នាង ឧមា

៣. នាង គោរី ៤. នាង កាលី

៥. នាង ចន្ទី ៦. នាង បរវតី

៧. នាង កុមារី ៨. នាង ទេវី

៩. នាង មហាទេវី

ព្រះសិវៈមានបុត្រ២ព្រះអង្គគឺស្កន្ទ(Skanda) ជាអទិទេពតំណាងអ្នកស្នេហាសង្គ្រាម និងគនេស (Ganese) ដែលមានខ្លួនជាមនុស្ស ក្បាលជាដំរី (បាក់ភ្លុកម្ខាង) ហើយមានមុខងារជាមេគណៈ នៃពួកទេព។អាតិទេពទាំងពីរគឺជាបុត្ររបស់ព្រះសិវៈ និងនាងទុរគា។ នាងទុគាគឺ ជាមហេសីដើមរបស់ព្រះសិវៈហើយនាងយល់ព្រមលោតចូលទៅក្នុងភ្លើងឲ្យគេបូជា ជិវិតជាមួយស្វាមីដើម្បីបញ្ជាក់នូវភក្តីភាពរបស់នាង។ 

មានទីតាំងនៅលើភ្នំកៃលាស (Kailasa) នាព្រៃហេមពាន្ត
កេតនភណ្ឌមាន ធ្នូ ស្គរ ដំបងធំ ខ្សែចង (សម្រាប់ចង់ពួកសភាវៈអាក្រក់) ច្បូកផ្លែបី ឬត្រីសូល៍។

១.ចំពោះរូបឥសូរ មុនដំបូងគេសាងរូបអាទិទេពនេះជាលិង្គ (Linga) តម្កល់ឲ្យស្ថិតនៅជាមួយយោនី (Yoni) នាង ឧមាជានិមិត្តរូបនៃការបង្កើតលោក។ នៅប្រទេសឥណ្ឌានាសតវត្សទី ១២ មាននិកាយមួយឈ្មោះវីរសិវៈនិយម គោរពសិវៈដោយចាត់ទុកព្រះសិវៈជាព្រះដែលធំជាងគេ។ គេបានកសាងលិង្គជាតំណាងហើយយកលិង្គនេះមក ពាក់ជាប់នឹងខ្លូនទៀតផង។

រេ្យបរេ្យងដោយលោក ចាប ពិន​ មុនី​​ សីហ:​ នាឆ្នាំ២០១៣

    

ជីវប្រវត្តិរបស់លោកឧត្តមប្រីយជា​ ចាប ពិន

កេរស្នាដៃដ៏ល្បីខ្ជះខ្ជាយពីម្នាក់ ទៅ ម្នាក់ ពីពុទ្ធសាសនិក មួយទៅពុទ្ធសាសនិកមួយ ដែលកវីនិពន្ធន៏ផ្នែកទំន្យេមទំលាប់និងសាសនាដែលគាត់បង្កើតច្បាប់រ្យេបអាពាហ៏
ពិពាហ៏មុនគេបង្អស់នៅខ្មែរ ហើយនិងបង្កើតការកាន់បិណ្ឌ និង ភ្ជុំបិណ្ឌ ដែលជា
ប្រពៃណីខ្មែរតជាប់មក គឺ ឧត្តមប្រីយជា ចាប ពិន មានមុខងារជានិពន្ធបណ្ឌិត្យអតីត
អធិបតីក្រុមជំនុំទំន្យេមទម្លាប់ខ្មែរនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ។
ហើយលោក :
-កើតនៅថ្ងៃទី ១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩០៧ នៅសង្កាត់ពាមជីកង ស្រុកកងមាស ខេត្ត កំពង់ចាម។
-ស្លាប់នៅ ឆ្នាំ ១៩៧៤ ដោយសារ រោគាពាធ ។
ស្នាដៃសំខាន់របស់លោកគឺ :
- ឱវាទបាតិមោក្ខ (១៩៣៧)
- ពិធីរាជទ្វារទោសមាសផ្នែកទី ២ (១៩៥១)
- នគរកាយ (១៩៥២)
- ប្រវត្តិចង្វាក់បេះដូងជាតិនគររាជ (១៩៥៩)
- ក្បួនទម្រង់ការ (១៩៦៥)
- អានិសង្ស ៣០ (១៩៦៩)
- អធិប្បាយ ៥ សុភាសិត
- ច្បាប់ប្រដៅកូនចៅខ្មែរ
- ការប្រមូលផ្តុំនៃពិធីខ្មែរ ព.ស ២៥០៧
ដូចទស្សន:របស់ខ្ញុំពោលថា "ខ្លួនស្លាប់កេរ្តីឈ្មោះរស់ " ៕

ប្រវត្តិ និង​​ ការសោយរាជ្យរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៦

 

ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៦ (១០៨០-១១០៧ នៃគ.ស

មានជាប់សាច់លោហិតជាមួយនិងពួកអភិជននៃព្រះរាជវង្សានុវង្ស នៅមហិទ្ធិរដ្ឋបុរី ដែលស្ថិតនៅប៉ែកខាងជើងនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នបានប្រកាសថា ទ្រង់ជាស្តេចនៅគ្រិស្តសករាជឆ្នាំ ១០៨០ ក្នុងខណៈដែលប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពវឹកវរ។ សូមរំលឹកមុនបន្តិច ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងរាជរបស់ស្តេចយសោវរ្ម័នទី ១។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ បានគ្រប់គ្រងបានតែភូមិភាគខាងជើងនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានោះតែប៉ុណ្ណោះ ហើយមួយភាគទៀតត្រូវបានដាច់ដោយឡែកគ្នា។ គេត្រូវចងចាំដល់រាជរបស់ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២ ទើបមានបង្រួមបង្រួមជាតិឡើងវិញ។ ព្រោះថា ក្នុងរាជនេះប្រទេសកម្ពុជាបានស្គាល់នូវភាពរុងរឿងបំផុត ហើយទឹកដីខ្មែរមានភាពទូលំទូលាយជាងពេលមុន។ ព្រោះថា តំបន់ស្វយ័តតូច-ធំទាំងឡាយ ត្រូវបានរួមជាធ្លុងមួយ ហើយស្ថិតក្រោមអំណាចកណ្តាលទាំងអស់ ដែលត្រួតត្រាដោយព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី ១។
សូមកត់សម្គាល់ថា ភាពមហាសាលនៃទឹកដីរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានាស.វទី ១២ មិនមែនបណ្តាលមកពីការពង្រីកទឹកដីឲ្យក្លាយជាធំទូលំទូលាយជាងពេលណាៗទាំងអស់ ដូចអ្នកខ្លះបានពោលនោះទេ។ ឧត្តមភាព និងវឌ្ឍនភាព សម័យអង្គរដែលស្ថិតក្នុងរាជសេ្តចខាងលើនេះ គឺបណ្តាលមកពីការមិនបែកបាក់ផ្ទែក្នុងតែប៉ុណ្ណោះ ដែលបាននាំយកនូវការប្រេះឆា និងអោនភាព។ កុំភ្លេចថា គឹស្តេចអង្គនេះហើយ ដែលបានចេះរៀបចំប្រទេសកម្ពុជាឲ្យមានសុខសន្តិភាព និងសម្បូរសប្បាយរុងរឿង ថ្កើងថ្កាន កប់កំពូល ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ។
មានន័យថា រាជស្តេចព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៦ ជារាជាដែលប្រទេសខ្មែរមិនទាន់បានមានឯកភាពជាតិទេ ទោះបីជាស្តេចអង្គនេះខិតខំយ៉ាងណាក៏ដោយ។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង ដើម្បីធ្វើឲ្យអំណាចរបស់ទ្រង់មានភាពស្របច្បាប់ និងលក្ខណៈពេញសិទ្ធជាស្តេចដោយពិតៗនោះ ស្តេចអង្គនេះបានបញ្ចុះបញ្ចូលព្រាហ្មណ៍ម្នាក់ដែលធ្លាប់ជាព្រះបរមគ្រូរបស់ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ៣ ដោយប្រារព្ធពិធីអភិសេកថ្វាយទ្រង់។ ព្រាហ្មណ៍រូបនេះ ត្រូវគេទទួលស្គាល់ថា ជាព្រាហ្មណ៍អែបអប ឡេមឡឺមម្នាក់ ហើយហ៊ានក្បត់នឹងព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ៣ ថែមទៀតផងក៏ដោយ ហ៊ានបំពេញពិធីកម្មខាងលើនេះឲ្យក្លាយទៅជាស្តេចមានសិទ្ធិវិញ។
ទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាបានកត់ត្រាថា ស្តេចជ្រែករាជ្យនេះគ្មានព្រះរាជបុត្រា ដើម្បីស្នងរាជនោះទេ។ ទ្រង់ក៏បម្រុងសិទ្ធបន្តរាជអោយប្អូនប្រុសរបស់ទ្រង់ម្នាក់ ដែលស្ថិតក្នុងវ័យកុមារនៅឡើយ ទោះបីជាទ្រង់មានបងប្រុសមួយព្រះនាមថា រាជេន្ទ្រវរ្ម័ន ដែលអាចស្នងរាជបន្តងាយស្រួលក៏ដោយ។
តែជាអកុសល ប្អូនប្រុសរបស់ទ្រង់បានសោយទីវង្គតមុន ដូច្នេះនៅទីបំផុតរាជសម្បត្តិក៏បានធ្លាក់ទៅលើព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន នៅឆ្នាំ ១១០៧ នៃគ.ស ទៅវិញ។ ដោយព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន មិនសូវមានបំណងសោយរាជ្យប៉ុន្មាន ទ្រង់មានព្រះទ័យព្រួយបារម្ភណាស់ក្នុងការទទួលតួនាទីដ៏សំខាន់ខាងលើនេះ។ ក្នុងការដឹកនាំ គ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិ ស្តេចអង្គនេះមានស្មារតីប្រុងប្រយ័ត្នយ៉ាងខ្ពស់ ហើយម្យ៉ាងវិញទៀត ទ្រង់រមែងតែលើកសីលធម៌ និងយុត្តិធម៌សង្គមជានិច្ចកាល។
តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន ក៏មានសត្រូវមិនតិចដែរ ជាពិសេសស្តេចដែលត្រូវសោយរាជស្របច្បាប់តពីព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ៣ ដែលរមែងតែចង់ផ្តួលរំលំទ្រង់។ ក្នុងចំណោមក្មួយរបស់ទ្រង់ គេឃើញមានព្រះអង្គម្ចាស់មួយអង្គ ដែលបានសម្រេចមហិច្ឆតានេះ ដោយបានផ្តួលរំលំព្រះអង្គ ដែលត្រូវជាឪពុក ក្រោយពីការប្រយុទ្ធដ៏ឃោរឃៅជាទីបំផុតមួយ។
សូមរំលឹកផងដែរថា ព្រាហ្មណ៍ដែលបានក្បត់ និងព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ៣នោះ ក៏បានគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងព្រះបាទសុរិយោវរ្ម័នទី ២ ក្នុងការដណ្តើមរាជបល្លង្កនេះដែរ។ ព្រោះថា គាត់បានក្បត់ម្តងទៅហើយ ខ្លាចអីនឹងក្បត់ចៅហ្វាយថ្មីទៀត៕

រេ្យបរេ្យងដោយលោក ចាប ពិន​ មុនី​​ សីហ:​ នាឆ្នាំ២០១៣

លក្ខណ:របស់ព្រះវិស្ណុ

 ព្រះវិស្ណុ

ព្រះវិស្ណុ រឺ ព្រះនរាយណ៍ជាអាទិទេពស្រោចស្រង់លោក ទ្រទ្រង់លោក ចំរើនលោក។

ព្រះវិស្ណុមានឈ្មោះ ព្រះនរាយណ៍ ព្រះភគវន្ដ ព្រះអនន្ដៈ

លក្ខណៈពិសេសសំគាល់ព្រះវិស្ណុ៖

ក្បាលមួយ
ដៃ ២ ៤ ៨
សំលៀកបំពាក់ពណ៌លឿង
ពាហនៈ សត្វគ្រុឌជាយានជំនិះ
វិមាន ឋានវៃកុណ្ធៈ
កេតនភណ្ឌ កងចក្រ ដំបង ផ្កាឈូក ខ្យងស័ង្ខ ធ្នូ ដាវ

មហេសី និង បុត្រ

នាងលក្ម្សី ទេវតាតំណាងទ្រព្យសម្បត្តិ
នាងស្រី ទេវតាតំណាងសោភ័ណភាព
ព្រះកាម

អវតារទាំងដប់របស់ព្រះវិស្ណុ

ព្រះវិស្ណុ មានអវតារទាំងអស់ចំនួនដប់ ដែលប្រាំអវតារជាសត្វ និងប្រាំអវតារទៀតជាមនុស្សដែលគេបានស្គាល់ថាជាទសអវតារ (“ទសៈ” ជាភាសាសំស្ក្រឹត ប្រែថាដប់)៖

1. មត្ស្យា ជាត្រីដែលបានជួយជីវិតស្ដេចមនុ ឲ្យរួចពីទឹកជំនន់។

2. កូម៌ៈ (កូ-រ-ម័ក) ជាអណ្ដើកដែលបានធ្វើជា កំណល់ទ្រភ្នំមន្ទរៈ ពេលកូរសមុទ្រទឹកដោះ។

3. វរាហៈ ជាជ្រូកព្រៃ ដែលបានជួយលោកឲ្យផុតពីការជិះជាន់ សង្កត់សង្កិនរបស់ហិរណយក្ស។

4. នរសិង្ហ ជាមនុស្សក្បាលតោ ដែលបានសម្លាប់ យក្សឈ្មោះ ហិរណកសិបុ។

5. វាមនៈ មនុស្សតឿ ដែលបានរំដោះលោក ដោយសុំដីបីជំហាន ពីយក្សពាលី។

6. បរសុរាម ជាព្រះរាមកាន់ពូថៅ ដែលបានរំដោះពួកព្រាហ្មណ៍ ពីពួកក្សត្រិយៈកំណាច។

7. ព្រះរាម ជាតួអង្គក្នុងរឿងរាមាយណៈ ដែលបានសម្លាប់ យក្សឈ្មោះក្រុងរាពណ៍។

8. ក្រឹស្ណៈ ជាមនុស្សសម្បុរខ្មៅ ដែលបានសម្រេចស្នាដៃជាច្រើន។

9. ពុទ្ធៈ គឺព្រះពុទ្ធ ដែលពួកហិណ្ឌូបញ្ចូលជាអវតារព្រះវិស្ណុ ដើម្បីអូសទាញពុទ្ធបរិស័ទ។

10. កល្ហិន ជាមនុស្សក្បាលសេះ ដែលនឹងមកដល់ក្នុងអនាគត ដើម្បីរៀបចំច្បាប់ទម្លាប់ឡើងវិញ។

រេ្យបរេ្យងដោយលោក ចាប​ ពិន មុនី​ សីហ: នាឆ្នាំ ២០១៣